فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :چكيده

منطقه خاورميانه و آفريقاي شمالي يكي از خاستگاههاي تمدن و فرهنگ شهري ست. ويژگي عمده كشورهاي اين منطقه اين است كه هرچند انتقال جمعيتي يعني انتقال از مرگ‌ومير و باروري بالا به مرگ‌ومير و باروري پائين صورت گرفته است ولي هر كشوري در مراحل متفاوتي از آن قرار دارد. پيش‌بيني شده است كه شمار جمعيت در اين منطقه طي چندين دهه همچنان افزايش يابد و اين بدان خاطر است كه گشتاور رشد جمعيت در اين منطقه مثبت است.

امروزه رشد سريع جمعيت چالشهائي را كه اين منطقه در آغاز هزاره سوم ميلادي با آن روبروست، تشديد مي‌كند. يكي از چالشها، فراهم نمودن خدمات بهداشت باروري براي زنان 15 تا 49 ساله‌اي است كه طي 30 سال آينده دست‌كم دو برابر خواهد شد. سالخوردگي جمعيت و تامين نيازهاي بهداشتي آنها يكي ديگر از چالش‌هاي اين منطقه است. علي‌رغم تلاش دولتهاي منطقه در حوزه آموزش، شمار افراد بزرگسال بيسواد در بعضي كشورها افزايش خواهد يافت. بيكاري بويژه در ميان جوانان و زنان يكي ديگر از ويژگيهاي جمعيت‌شناختي منطقه است. علاوه بر اينها، رشد جمعيت در زمينه‌هاي ديگري چون مسكن و منابع آب، منطقه خاورميانه و آفريقاي شمالي را با چالشهاي اساسي مواجه خواهد ساخت.

اين وضعيت كشورهاي منطقه را ناگزير از پذيرش اين واقعيت كرده است كه براي تعديل نرخ رشد جمعيت و پيشگيري از تشديد مشكلات، به اجراي برنامه‌هاي تنظيم خانواده و كنترل مواليد بپردازند. در اين راستا، كشورهاي مصر، ايران و تركيه از اولين كشورهائي بودند كه بطور رسمي از برنامه‌هاي تنظيم خانواده حمايت كردند. هم‌اكنون در منطقه دولتي وجود ندارد كه دسترسي زوجين به اطلاعات و خدمات تنظيم خانواده را محدود كند.

صاحبنظران بر اين باوراند كه در سايه اقداماتي چون التزام به ثبات سياسي، سرمايه‌گذاري در بهداشت و منابع انساني و سياستهاي اقتصادي سالم و بي‌عيب و نقص مي‌توان چالشهاي جمعيتي را در اين منطقه به پاداش جمعيتي تبديل نمود.

واژگان  كليدي: چالشهاي جمعيتي ـ افريقاي شمالي‌ـ گشتاور رشد‌ـ خاورميانه ـ پاداش جمعي

مقدمه

 مردم خاورميانه و آفريقاي شمالي^[1] نقشي طولاني، هرچند در مواردي متغير و ناپايدار، در تاريخ تمدن بشري داشته‌اند. اين منطقه يكي از خاستگاههاي تمدن و فرهنگ شهري ست. سه دين عمده دنيا يعني يهوديت، مسيحيت و اسلام ريشه در اين منطقه دارد. دانشگاههاي موجود در خاورميانه و آفريقاي شمالي از قدمت بيشتري در مقايسه با دانشگاههاي اروپا برخوردارند. در دوران معاصر، سياست، مذهب و اقتصاد خاورميانه و آفريقاي شمالي بشدت با روشهائي كه دنيا را تحت تاثير قرار داده، گره خورده است. عرضه نفت در سطح وسيع و كلان^[2] يكي از دلائل عمده علاقه‌مندي جهاني ست ولي تاثير خاورميانه و آفريقاي شمالي فراتر از حوزه‌هاي نفتي گرانقيمت آن مي‌باشد. اين منطقه از موقعيت جغرافيائي و استراتژيك مهمي بين آسيا، آفريقا و اروپا برخوردار است و هميشه درگير كشمكش‌هاي زمين و نفوذ بيگانگان بوده است.

امروزه، رشد سريع جمعيت چالشهائي را كه اين منطقه در آغاز هزاره سوم با آن روبروست، تشديد مي‌كند. جمعيت خاورميانه و آفريقاي شمالي كه در طول صدها سال در حدود 30 ميليون نفر نوسان داشته است، در اوائل قرن بيستم به حدود 60 ميليون نفر رسيد. در نيمه دوم قرن بيستم  رشد جمعيت در اين منطقه به شدت افزايش يافت. كل جمعيت طي يك دوره 50 ساله با 280 ميليون نفر افزايش از حدود 100 ميليون نفر در سال 1950 به حدود 380 ميليون نفر در سال